Als we de klimaatdoelstellingen willen halen, moeten we overstappen op CO2-neutrale energievormen. Elektriciteit zal fossiele brandstoffen, zoals gas of mazout, meer en meer vervangen.

Het is de bedoeling dat we de omschakeling maken zonder dat we miljarden moeten investeren in een zwaarder elektriciteitsnet. De Vlaamse regulator VREG wil daarom dat we ons verbruik beter spreiden, zodat we elektriciteit kunnen verbruiken wanneer windmolens en zonnepanelen die produceren.

Door de netwerkkosten op een andere manier te verrekenen, hoopt de VREG dat we onze grote elektriciteitsverbruikers gespreid zullen aanzetten. Niet meer alles op hetzelfde moment en ook niet meer ‘s nachts.

Over welk deel van de factuur gaat het precies?

Een energiefactuur bestaat uit drie delen: de energiekost, de heffingen en de nettarieven (de kosten voor de aanleg en het onderhoud van het elektriciteitsnet). Vandaag betaal je naargelang je verbruik, maar bij het capaciteitstarief is dat anders. Daar hangen de netkosten af van de grootste stroompiek die je gedurende een maand uit het elektriciteitsnet trekt.

“Om dat duidelijk te maken, vergelijk ik het even met een waterleiding”, zegt Dieter Jong van energie-consultant Eiya. “Je zal voor ongeveer 10 procent van je factuur niet meer betalen voor het water dat uit de kraan stroomt, maar voor de diameter van de waterleidingbuis. Je betaalt met andere woorden voor de hoeveelheid water die je op een bepaald moment wil kúnnen verbruiken.”

 

Vergelijk het met een waterleiding: je betaalt niet langer voor het water dat je verbruikt, maar ook voor de diameter van de buis, de kost hangt af van het vermogen dat je wil

 

Dieter Jong, energie-expert Eiya Consult

Het principe is dus: hoe lager die pieken, hoe lager de kostprijs voor de netkosten. “Als je geen grote verbruikspieken hebt, zal het capaciteitstarief niet hoog zijn. Maar als je bij wijze van spreken af en toe onder een grote regendouche wilt gaan staan in plaats van onder een spaardouchekop, dan betaal je meer.”

Met elektriciteit zal het net zo verlopen. De netbeheerder zal elke maand je grootste verbruikspiek bepalen (piekvermogen). Op basis daarvan bepaalt hij jouw capaciteitstarief.

Hoe weet de netbeheerder hoeveel mijn piekvermogen bedraagt?

Met een digitale teller is dat kinderspel: de netbeheerder kan er probleemloos elke maand jouw piekvermogen uit aflezen. “Bij de meeste huishoudens zal de piek ongeveer 3,5 à 4 kilowatt bedragen”, zegt Dieter Jong.

Op termijn wordt de digitale teller de norm, maar voorlopig zijn er nog veel woningen met een analoge teller. “Daar moet men een forfait aanrekenen”, zegt Jong. “Men heeft gekozen om dat forfaitaire tarief te baseren op een minimaal verbruik van 2,5 kilowatt. Dat vult men aan met een stuk dat gebaseerd op je verbruik, zoals vandaag”

 

Vooral mensen met tweede verblijf zullen het verschil merken. Ook al ga je maar twee dagen per maand naar je appartement aan zee en verbruik je er anders niks, toch zal de capaciteit berekend worden op die twee dagen

 

Dieter Jong, energie-expert Eiya Consult

Sommige eigenaars van een digitale teller voelen zich daardoor gestraft. “Maar op termijn is iedereen gelijk voor de wet: de digitale teller wordt de norm”, zegt Dieter Jong. “Bovendien krijgt lang niet iedereen met een analoge teller een laag forfait. Men zal namelijk ook het totale jaarverbruik bekijken. Huishoudens die een hoog jaarverbruik hebben - bijvoorbeeld omdat ze elektrisch verwarmen - zullen een hoger tarief betalen.”

Wil je zelf je piekvermogen kennen? Dat kan via de gratis online toepassing van Fluvius (mijn.fluvius.be). Eerst even registreren en daarna kan je ermee aan de slag.

Zal ik meer of minder moeten betalen?

“Volgens een studie van de UGent zou minstens 60 procent van de bevolking minder betalen dankzij het capaciteitstarief”, zegt Jong. “Het systeem beloont vooral de huishoudens die inzetten op elektrificatie. Wie vandaag al een warmtepomp, elektrische boiler of elektrische auto gebruikt, zal op termijn beter af zijn dan wie aardgas blijft stoken.”

De voorwaarde is dan wel dat je beschikt over een digitale teller. “Want als je bijvoorbeeld je auto oplaadt met een analoge teller, zul je vandaag wellicht nog niet in het voordeel zijn”, zegt Jong. "Maar dat is hoe dan ook een tijdelijk probleem, op termijn wordt elke teller digitaal."

Wie zal dan meer betalen vanaf januari? “Vooral kleine verbruikers die occasioneel een groot piekvermogen hebben”, weet Jong. “Bijvoorbeeld wie één keer per maand een elektrische sauna opzet, of eens een wildgebraad langdurig in de oven steekt. Hoe laag je verbruik op andere dagen ook is, je zult op die piek belast worden.”

Vooral mensen met een tweede verblijf zullen het verschil voelen, zegt Jong. “Je gebruikt dat appartement aan zee misschien alleen in de weekends. En ook al verbruik je er in de week niks, de capaciteit zal puur berekend worden op die weinige momenten waarop je er wel bent.”

Kan ik nog gebruik maken van het nachttarief?

Neen, vanaf 2023 is er op het vlak van de netkosten geen onderscheid meer tussen dag-, nacht- en uitsluitend nachttarief.

“Het nachttarief werd indertijd gelanceerd om de elektriciteitscentrales ook ’s nachts aan een constant vermogen te kunnen laten draaien”, zegt Dieter Jong. “Vandaag zitten we in de omgekeerde situatie: er is vooral overdag stroom, dankzij bijvoorbeeld zonnepanelen. Daarom valt ook de korting voor nachtverbruik weg.”

Heb je zelf zonnepanelen? Dan zet je je toestellen het best zo veel mogelijk op wanneer de zon schijnt. Als je geen PV-installatie hebt, dan kun je wellicht het best blijven doen wat je deed. “De netkosten zijn dan wel niet meer voordeliger ’s nachts, maar het tarief van jouw leverancier is dat misschien nog wel”, zegt Jong. “Check zeker op de tarieffiche van je elektriciteitscontract of het nachttarief voordeliger is dan het dagtarief.”

Maar hoe dan ook moeten we vroeg of laat toch van dat nachttarief af, zegt Jong. “Het is een cultuurwijziging. We moeten die omslag maken.”

artikel